اين کتاب به دانشجويان و پژوهشگران ترويج و آموزش کشاورزی، توسعه روستايی و رشته های علوم اجتماعی کمک مي­نمايد تا در پژوهش ­ ها و پايان نامه ­ های خود قادر به تصميم ­ گيری صحيح درباره انتخاب فنون آماری مناسب در تحليل داده ­ های جمع ­ آوری شده خود باشند. علاوه بر اين، اين افراد می ­ توانند نتايج تحليل ­ های انجام گرفته با استفاده از نرم­افزار SPSS و معنی اعداد و اطلاعات چاپ شده مربوط را تفسير کنند. همچنين آنان قادر به ارائه گزارش نتايج تحليل داده ­ ها به صورت جداول مناسب و به صورت نقلی برای وارد کردن آن­ها در پايان نامه­ها، مقاله ­ ها يا پژوهش ­ ها خواهند بود. با استفاده از مطالب اين کتاب، خوانندگان می توانند به نقد صحيح بخش تحليل داده ­ های مقالات، پايان نامه ­ ها و گزارش ­ های پژوهشی بپردازند و مشخص کنند که آيا تحليل ­ های انجام گرفته متناسب با پژوهش بوده­اند يا خير.

  يکی از ويژگی ­ های مهم اين نوشتار آن است که به راحتی مي­تواند به عنوان کتاب درسی استفاده شود. تجربه نويسندگان حاکی از نبودِ چنين کتابی است تا بتواند بر اساس يک برنامه­ريزی درسی هم به آموزشگران و هم به دانشجويان ليسانس و تحصيلات تکميلی و ديگر علاقه­مندان کمک کند به صورت منظم و با استفاده از مثال ­ ها و تمرين ­ های واقعی در زمينه توسعه روستايی و ترويج و آموزش به فراگيری و تدريس تحليل داده ­ ها در پژوهش ­ ها بپردازند. بر اين اساس در طی هر فصل و انتهای آن، مثال ­ ها و تمرين هايی با استفاده از پژوهش­ها، پايان­نامه­ها، رساله ­ ها و مقالات علمی- پژوهشی منتشر شده آمده است. همچنين به منظور هدايت بهتر خوانندگان، در ابتدای هر فصل اهداف آموزشی ـ درسی و در انتهای آن خلاصه و منابع برای مطالعه بيشتر آورده شده است.

  اين کتاب در سه بخش تنظيم شده است. بخش 1 کلياتی را درباره کاربرد آمار و تحليل داده ­ ها در توسعه روستايی و ترويج و آموزش کشاورزی بحث مي­کند که متشکل از دو فصل است. در فصل اول فرايند پژوهش و انواع آن در توسعه روستايی و ترويج و آموزش کشاورزی همراه با ذکر اهميت و کاربرد آمار و تحليل داده ها در اين پژوهش ­ ها، توضيح داده مي­شود. علاوه بر اين ضمن توصيف برخی تعاريف در مورد آمار، کارکردهای آمار در توسعه روستايی، ترويج و آموزش کشاورزی تشريح می گردد. در فصل دوم برخی مفاهيم پايه ای در مورد کاربرد تحليل داده ­ ها در توسعه روستايی و ترويج و آموزش کشاورزی مانند متغيرها، مقياس ­ های اندازه­گيری و کاربرد آن­ها بررسی مي­شود.

  بخش 2 به توصيف و نمايش داده ­ ها مي­پردازد. در فصل سوم، ابتدا توزيع فراوانی و نمايش داده ­ ها با استفاده از جداول و نمودارها بحث شده، سپس توزيع داده ­ های گروه ­ بندی نشده، نيمه گروه­بندی شده و گروه­بندی شده، و استفاده از نمودارها توضيح داده مي­شود. در فصل چهارم کاربرد شاخص ­ های گرايش به مرکز در پژوهش ­ های توسعه روستايی و ترويج و آموزش کشاورزی مطرح مي­شود. اين فصل مشتمل بر مفهوم، کاربرد، مزايا و معايب شاخص ­ های گرايش به مرکز (ميانگين، ميانه، نما/ مد) در مورد داده ­ های گروه­بندی نشده، نيمه گروه­بندی شده و گروه­بندی شده، و داده ­ های کيفی مي­باشد. فصل پنجم به شاخص ­ های تغيير يا پراکنش مرکزی مي­پردازد. از جمله مطالب اين فصل می توان به مفهوم و کاربرد شاخص ­ های پراکنش (دامنه، دامنه بين چارکی، انحراف از ميانگين، واريانس، و انحراف معيار)، پراکنش داده ­ های گروه­بندی نشده، نيمه گروه ­ بندی شده و گروه­بندی شده، پراکنش داده ­ های کيفی و ضريب تغيير اشاره داشت. فصل ششم در مورد اندازه­گيری تقارن و کشيدگی داده ­ ها بحث مي­کند. محتوی اين فصل عبارتند از استفاده از ميانگين، ميانه و نما در تعيين نرمال بودن داده­ها، چولگی / کجی داده ­ ها و کشيدگی داده­ها. در فصل هفتم، کاربرد کامپيوتر در تحليل داده ­ های مربوط به پژوهش ­ های توسعه، ترويج و آموزش کشاورزي؛ تحليل شاخص ­ های گرايش به مرکز داده­ها، تحليل شاخص ­ های پراکنش داده ­ ها و تحليل تقارن و کشيدگی داده ­ ها با استفاده از نرم­افزار SPSS توضيح داده مي­شود.

  بخش 3 به تجزيه و تحليل استنباطی در مطالعات توسعه روستايی و ترويج و آموزش کشاورزی مي­پردازد. فصل هشتم بر احتمالات و توزيع نرمال تأکيد دارد. در اين فصل ابتدا اهميت تحليل ­ های استنباطی در پژوهش ­ های اجتماعی، توسعه روستايی و ترويج و آموزش کشاورزی بحث مي­گردد، سپس مباحثی همچون توزيع نرمال، توزيع نرمال استاندارد، کاربرد احتمالات برای توزيع ­ های پيوسته و گسسته توضيح داده مي­شود. فصل نهم موضوعات استنباط، توزيع نمونه­گيری، انواع نمونه­گيری، فرضيات، آزمون معني­داری فرضيات، آزمون Z و کاربرد آزمون ­ های پارامتريک و پيش فرض ­ ها را در برمي­گيرد. فصل دهم کاربرد آزمون t استيودنت را در آزمون فرضيات مربوط به پژوهش ­ های توسعه روستايی و ترويج و آموزش کشاورزی بحث می کند. از مهم­ترين مباحث اين فصل مي­توان به توزيع نمونه­گيری ميانگين، آزمون فرضيات درباره ميانگين ­ ها هنگامی که انحرف معيار جامعه مشخص است، کاربرد توزيع t استيودنت، آزمون ميانگين يک نمونه هنگامی که انحرف معيار جامعه مشخص نيست (آزمون تک نمونه­ای)، مقايسه ميانگين ­ های دو نمونه مرتبط يا جفت شده، مقايسه ميانگين ­ های دو نمونه مستقل، آزمون نسبت يک نمونه، مقايسه نسبت ­ های دو نمونه و آزمون t استيودنت با استفاده از نرم­افزار SPSS اشاره داشت.

  فصل يازدهم کاربرد آزمون F يا تحليل واريانس يک طرفه را بحث مي­کند که شامل منطق و کاربرد آزمون F ، محاسبات تحليل واريانس، آزمون ­ های مرتبط برای مقايسه دو به دو گروه­ها و آزمون F با استفاده از نرم­افزار SPSS مي­گردد. فصل دوازدهم با آزمون ­ های ناپارامتريک مرتبط است که به موضوعاتی از جمله اهميت آزمون ­ های ناپارامتريک در پژوهش ­ های اجتماعی، توسعه روستايی و ترويج و آموزش کشاورزی می پردازد. مهم­ترين آزمون ­ های ناپارامتريک و مقايسه آن­ها، آزمون کای اسکور برای يک متغير، آزمون کای اسکور برای دو متغير، آزمون من وايت نی، آزمون کروسکال واليس، آزمون ويلکاکسون، آزمون فريدمن، تحليل آزمون ­ های ناپارامتريک با استفاده از نرم­افزار SPSS از جمله مبحث­های اين فصل است. فصل سيزدهم به بررسی کاربرد همبستگی تأکيد دارد. در اين فصل موضوعاتی همچون اهميت همبستگی در پژوهش ­ های اجتماعی مربوط به توسعه روستايی و ترويج و آموزش کشاورزی، نمودارهای پراکنش داده ­ های بين دو متغير و تشخيص رابطه، انواع همبستگی، همبستگی بين متغيرهای کمی، همبستگی با متغيرهای رتبه­ای، همبستگی با متغيرهای اسمی، آزمون معنی داری و شدت همبستگی، خطاهای تفسير نتايج همبستگی، و همبستگی با استفاده از نرم­افزار SPSS بحث مي­شود. فصل چهاردهم به کاربرد رگرسيون اختصاص دارد. در اين فصل اهميت و کاربرد رگرسيون، محاسبه معادله رگرسيون و ترسيم خط رگرسيون، دقت پيش­بينی، آزمون فرضيات در رگرسيون، تفسير نتايج و رگرسيون با استفاده از نرم­افزار SPSS توضيح داده مي­شوند.

در هر فصل از اين کتاب، نويسندگان سعی کرده­اند درس ­ های آموخته شده در کاربرد اثربخش­تر آمار و تحليل داده ­ ها در پژوهش ­ های آتی توسعه روستايی و ترويج و آموزش کشاورزی را جمع­بندی کنند. همچنين برخی خطاهای مهم در کاربرد آمار و تحليل داده ­ ها در مواردی همچون استفاده از مقياس ­ ها و کاربرد آمارهای توصيفی و استنباطی متناسب با مقياس­ها، همچنين خطاهای استفاده و تفسير داده ­ ها با استفاده از همبستگی و رگرسيون مطرح شده­اند. در نهايت روی اين موضوع که تا چه حد پژوهش ­ های کمی و تحليل داده ­ ها مي­توانند به پيشبرد پژوهش ­ های توسعه روستايی و ترويج و آموزش کشاورزی کمک کنند، بحث مي­شود. برای اطلاعات بيش­تر در انتهای کتاب منابع مورد استفاده، پيوست ­ ها (جداول آماری و داده ­ های آماری)، کلمات اختصاری، فهرست موضوعی و نام­ها، و واژه­نامه توصيفی آمده است.